چکیده:
سوال اصلی این تحقیق واقعیت روانشناختی پیچیدگی بازنمودی زمان دستوری نسبی در فارسی است؛ یعنی چگونگی ادراک شنیداری انواع مختلف زمانهای دستوری نسبی فارسی. در اینجا روش تصمیمگیری واژگانی بیناحسی بهکار رفته است تا نحوۀ پردازش جملات حاوی انواع زمانهای دستوری نسبی با برنامۀ نرمافزاری اندازگیری زمان واکنش به هزارم ثانیه (dmdx) بررسی شود. چارچوب نظری مبتنیبر رمزگان چندبخشی/ چندگانۀ موردنظر شاپیرو (1990) در روانشناسی زبان و طبقهبندی زمانی موردنظر کامری (1985) در زبانشناسی است. متغیر مستقل نوع زمان دستوری و متغیر وابستۀ زمان واکنش آزمودنیها به محرک دیداری است. آزمودنیها 25 نفر دانشجوی 18 تا 30 ساله در دو گروه مرد و زن بودهاند. نتیجۀ آزمون اول نشان میدهد که جملات سادۀ حاوی زمان دستوری نسبی بیزمان (مصدر) دیرتر از انواع دیگر (حال کامل، گذشتۀ کامل و التزامی) پردازش میشوند. تبیین یافتۀ حاضر این است که مصادر از آنجا که بینشانترین صورت فعلی هستند و فاقد وجه، زمان، شخص و شمار هستند شمول معنایی بیشتری دارند و دیرتر پردازش میشوند. نتیجۀ آزمون دوم نشان میدهد که زمان پردازش جملات مرکب حاوی زمانهای نسبی مختلف تفاوت معنیدار با هم ندارد. به عبارت دیگر، با مرکب شدن نوع جمله تفاوتهای معنیداری که در آزمون (1) قابلمشاهده بود ازبین رفته است. این نکته نشان میدهد که متغیر نوع جمله نسبتبه متغیر زمان دستوری فعل تاثیر بیشتری بر بار شناختی ذهن دارد. در این دو آزمون متغیر جنسیت آزمودنیها بیاثر شناخته شده است. یافتهها را میتوان در آموزش زبان فارسی، تدوین کتاب و تهیۀ مواد آموزشی مدنظر قرار داد.
The main question of the present study is that of psycholinguistic reality of Relative Tense in Persian. Cross modal lexical decision has been used here to examine relative tense processing during sentence processing. Theoretical framework applied here is that of Comrie (1985) in linguistically and Shapiro (1990) in psycholinguistically. Independent variable is the type of tense used in the verb form and the dependent variable is subjectsˈ reaction times. 25 students of universities aged 18-30 participated matched across some specific factors in this study. The results of the first experiment showed that sentences containing non-finite relative tense verbs, are processed later than the other tenses (present perfect. past perfect, and subjunctives). That may be related to the un-markedness of non-finites. The results of the second experiment also showed that converting simple sentences to the complex ones will erase the meaningful differences in the participantsˈ reaction times. In these two experiments the gender of the participants is not effective. The findings can be used in curriculum design fir non-natives of Persians, for it shows the cognitive load of relative tenses across memory.