چکیده:
این مقاله سعی دارد با تکیه بر روش تحلیل گفتمان فرکلاف و تأکید او بر تعامل میان پدیدههای زبانی، متنها و بافتهای اجتماعی نشان دهد که چگونه ترجمة آثار نمایشی از فرهنگ مبدأ میتواند تحت تأثیر گفتمانهای غالب زبان مقصد قرار گرفته و برداشتهای متفاوتی را تولید کند. برگردان فارسی نمایشنامههای برتولت برشت به دلیل وجود تلویحات تاریخی متناسب با وضعیت اجتماعی ایران در فاصلة دو دهة پرآشوب پنجاه و شصت خورشیدی بهترین نمونههای مطالعاتی برای اثبات فرض بالا محسوب میشوند. این تحقیق به روش نمونهکاوی توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته و دادههای اولیة آن به شیوههای کتابخانهای و یا مواجهة مستقیم با متون زبان اصلی گردآوری شدهاند. مقالة حاضر نشان میدهد که مترجمان ایرانی آثار برشت به شکلی خودآگاه یا ناخودآگاه دلالتهای فرهنگی مستتر در زبان مبدأ را به تبع گرایشهای سیاسی خود و یا روحیة انقلابی تودة مخاطبانشان در هر دورة تاریخی تغییر داده و متناسب با تقاضای گفتمانی جامعة خود ساختهاند. به این منظور، از میان چهل برگردان متون نمایشی برشت در ایران، ترجمههای متعددی از چهار نمایشنامة «ارباب پونتیلا و نوکرش، ماتی»، «بعل»، «در جنگل شهر» و «رؤیاهای سیمون ماشار» مورد بررسی قرار گرفتهاند. یافتههای این پژوهش نشان میدهد بخش عمدهای از آثار نمایشی برشت در ایران متناسب با بسترهای سیاسی- اجتماعی تأثیرگذار و یا گفتمانهای غالب هر دوره– دستکم تاحدی در سطح واژگانی و مفهومی- مشمول تحریف فرهنگی شدهاند.
خلاصه ماشینی:
"٣٠ چکیده این مقاله سعی دارد با تکیه بر روش تحلیل گفتمان فرکلاف و تأکید او بر تعامل میان پدیدههای زبانی ، متن ها و بافت های اجتماعی نشان دهد که چگونه ترجمة آثار نمایشی از فرهنگ مبدأ می تواند تحت تأثیر گفتمانهای غالب زبان مقصد قرار گرفته و برداشت های متفاوتی را تولید کند.
مبتنی بر این فرض یک سؤال کلی مطرح می شود: فرآیند تولید ترجمة فارسی آثار نمایشی برشت در فاصلة دو دهة پنجاه و شصت شمسی تا چه حد از گفتمانهای زمانه نشأت گرفته و تا چه حد فارغ از آن بوده است ؟ 1 ertolt recht برای پاسخ دادن پرسش اصلی پژوهش ، ابتدا به دو پرسش زیر پاسخ خواهیم داد: چه تفاوتهای معناداری از منظر تحلیل گفتمان انتقادی در ترجمه های فارسی از متون نمایشی برشت وجود دارند؟ تفاوتهای معنادار در ترجمه ها از منظر تحلیل گفتمان انتقادی، چه تفاوتهای معنایی با متن اصلی پیدا می کند؟ برشت بیش از سه هزار صفحه نمایش نامه ، هزار صفحه شعر، هزار و پانصد صفحه رمان و داستان کوتاه و بیش دو هزار صفحه مطلب در زمینة نظریات هنری، تئاتری و سیاسی نگاشته است .
٢. پیشینة تحقیق و سوابق نظریبحث تاکنون چند پژوهش مرتبط با تحلیل برگردان آثار نمایشی به زبان فارسی ، آن هم از منظر نشانه شناسی فرهنگی ، صورت گرفته است که از آن میان می توان به مقالة «کارآمدی الگوی تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف در نقد و ارزیابی برابرها در متون ترجمه شدة «خواهران» اثر جیمز جویس » ٢١د هایمار این بخش برگرفته کتابتاثی ترجممتو نمایش بتئا ایرا تالی شیری بزرگمهاست 3Norman airclough / (١٣٨٩) که توسط فردوس آقاگل زاده، معصومه ارجمندی، ارسلان گلفام و عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا صورت گرفت ، اشاره کرد."