چکیده:
تحول در بنیان های فلسفی آموزش و پرورش ، شرط لازم تحول در آموزش و پرورش است ؛ هر چند شرط کافی آن نیست . تحول در آموزش و پرورش می تواند با رویکردهای فلسفی گوناگون ملاحظه شود. اما آن گاه که از تحول در آموزش و پرورش ، متناسب با شرایط بومی و اوضاع و احوال خاص یک کشور سخن به میان می آید لازم است بر مبانی فلسفی برخاسته از بطن و متن همان کشور استوار گردد. نظام فلسفی حکمت متعالیه به عنوان نظامی برآمده از متن فرهنگ اسلامی و برخوردار از ویژگیهای متمایز از سایر نظام های فلسفه اسلامی، این ظرفیت را دارد که زیربنای تحول در آموزش و پرورش ایران قرار گیرد. در میان آموزه های فلسفی ویژة حکمت متعالیه ، حرکت جوهری به طور عام و حرکت جوهری انسان به طورخاص ، حاوی دلالت های تربیتی متمایز و نیرومندی برای موضوع تحول در آموزش و پرورش است . در این مقاله ، بعد از تبیین منظم یازده گزارة اخباری فلسفی در چارچوب حکمت متعالیه ، هفت مدلول تربیتی آن ، در قالب اصول انشایی حاکم بر تحول آموزش و پرورش مطرح شده است . مقاله از نوع مقالات کاربردی و روش آن ، استطباقی - استنتاجی است .
خلاصه ماشینی:
به عبارت دیگر، وی در عین حال که نسبت و اضافۀ نفس به بدن را می پذیرد اما براین باور است که این اضافه و نسبت اولا مربوط به اوایل پیدایش و تکوین نفس است و ثانیا در همین مرحله نیز از عوارض لاحق ( اعم از لازم و مفارق ) به شمار نمی آید بلکه بنا بر «نظریۀ اصالت وجود»، و « نظریۀ حدوث جسمانی و بقای روحانی نفس » ـ که هردو از ابتکارات فلسفی ملاصدراست ـ ذاتی و مقوم نفس و متحد با وجود نفس و در نتیجه از عوارض تحلیلی اعتباری است که وجودی غیر از وجود معروضات خود ندارند، نه از عوارض خارجی که میان عارض و معروض یا عرض و جوهر، دوگانگی و اثنینیت برقرار است .
( مطهری، ج ١١ : ٣٠٤) این مطلب را به شکل دیگری نیز می شود تقریر کرد به این بیان که توسط حاج ملا هادی سبزواری مطرح شده است ؛ وی در کتاب شرح منظومه ، آن جا که در مقام تبیین ادلۀ اصالت وجود بر می آید یک دلیل را به این شکل صورت بندی می کند: کون المراتب فی الاشتداد انواعا استنار للمراد (السبزواری، ١٣٦٩ : ١٢) منظور وی از اشتداد، همان حرکت اشتدادی جوهری است که بنا بر آن ، انواع ماهوی که در فرایند حرکت یک شیء پیموده می شوند و همۀ آن ها در بستر یک وجود واحد باقی متصل ، فعلیت و تحصل می یابند در واقع ، مراتب گوناگون یک واقعیت هستند که ذهن آن ها را از گام های حرکتی گوناگون انتزاع می کند.