چکیده:
هدف مقاله حاضر تحلیل محتوای کتابهای راهنمای معلم فیزیک متوسطه در ایران نسبت به ابعاد ماهیت علم است. روش گردآوری دادهها آخرین نگاشت کتابهای راهنمای معلم فیزیک درنظر گرفته شد. به همین علت کتابهای راهنمای معلم فیزیک2 (در سال 89) و فیزیک3 (در سال 89) و فیزیک4 (در سال 94)، که وزارت آموزش و پرورش براساس اهداف مصوب منتشر کردهاست، انتخاب گردید. روش پژوهش تحلیل محتوای جهتدار بود. واحد تحلیل پاراگراف درنظر گرفتهشد و متن پاراگرافها براساس سه جنبة عمومی ماهیت علم شامل موقتی بودن، خلاقانه بودن و عملکرد و مقایسة نظریه و قانون به روش مقولهسازی تجزیه و تحلیل شد. دادهها به روش همسوسازی اعتباریابی شد. نتایج به دست آمده نشان داد که از میان جنبههای ماهیت علم مورد بررسی، بیشترین تاکید کتابهای راهنمای معلم فیزیک متوسطه بر جنبة موقتی بودن علم است که بهطور آشکار ملاحظه میشود و جنبة خلاقانه بودن علم به طور ضمنی از مضامین مرتبط با ویژگی خلاقیت استنباط میشود. نتایج همچنین نشان داد ویژگیهای مربوط به قانون و نظریة علمی در کتابهای راهنمای معلم فیزیک بخوبی معرفی و تبیین نشده است. از میان کتابهای راهنمای معلم فیزیک دورة متوسطه جنبههای ماهیت علم در پایههای سوم و چهارم کمتر از پایة دوم است.
خلاصه ماشینی:
چنین کاستی در فرایند آموزش ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Pavez 2 Lederman 3 Wahbeh & Abd-El-Khalick 4 Aktamis 5 Millar & Osborne 6 American Association for Advancement of Science=AAAS 7 Bell 8 Travis 9 Mc Commas علوم می تواند دلایل گوناگونی داشته باشد.
کریمی (١٣٨٦) با نقد و ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Sarkar 2 National Educational Goal Panel بررسی کتاب های علوم تجربی دوره راهنمایی تحصیلی از منظر پیش فرض های فلسفه علم نتیجه می گیرد که فلسفه علم در کتاب های درسی علوم نادیده گرفته شده است و همه کتاب های درسی علوم پایه اول تا سوم راهنمایی - به استثنای بخش فیزیک که عاری از مؤلفه فلسفه علم است - دیدگاهی مشابه درباره روش علمی دارند که منطبق با رویکرد فلسفه علم سنتی است .
از آنجایی که بررسی ها نشان می دهد درحال حاضر هیچ گونه توافق نظر کاملی بین فیلسوفان علم ، مورخان علم ، دانشمندان و آموزشگران علم بر تعریف خاص ماهیت علم وجود ندارد، اما اجماع کافی درباره مسائل محوری و مهم برای اهداف آموزش آن در سطوح مختلف وجود دارد (ماتیوس ١، ٢٠١٢) و در پژوهش حاضر سه جنبه از عمومی ترین جنبه های ماهیت علم که اسناد معتبر و استاندارد جهانی بر آن اجماع دارند(مک کوماس ، ٢٠٠٢؛ لدرمن ، ٢٠٠٧، ٢٠٠٢) درنظر گرفته شد، و این پرسش مطرح شد که رویکرد کتاب های راهنمای معلم فیزیک نسبت به جنبه های ماهیت علم شامل موقتی بودن علم ، خلاقانه بودن علم ، تفاوت و عملکرد نظریه و قانون در علم چگونه است ؟ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Matthews روش پژوهش پژوهش به روش کیفی و تحلیل محتوای جهت دار انجام گرفت .