چکیده:
ارتباط معلم-دانشآموز، تبادل دوجانبه پیچیده و پویایی است که در طول زمان و در موقعیتهای متعدد شکل گرفته است و در بستری از عوامل مؤثر بر آن، تغییرات تحولی دانشآموز را رقم میزند. از این رو پژوهش حاضر سعی دارد تا کیفیت ارتباط معلم-دانشآموز را از طریق مطالعه میدانی طرفین اصلی آن یعنی معلم و دانشآموز در بافت مدرسه در مقطع ابتدایی بررسی کند و به تفسیر این الگوی ارتباطی و علل و عوامل مؤثر بر آن بپردازد. برای دریافت نظام معنایی که دانشآموز و معلم در رفتار و ادراک ارتباطی خود نشان میدهند، از روش مردمنگاری استفاده شده است.این پژوهش در دو فاز طی دو سال تحصیلی انجام شد. در فاز اول (اصلی)، بر اساس نمونهگیری ملاکی، یک مدرسه ابتدایی دولتی در دو شیفت دختران و پسران به عنوان میدان تحقیق انتخاب گردید و محقق یک نیمسال تحصیلی را به عضویت آن در آمد. در فاز دوم (فاز اعتباریابی و تعمیق مفاهیم) نیز، 99 دانشآموز، 19 معلم و 13 کلاس از میان شش مدرسه ابتدایی دولتی در شهر شیراز در اجرای این پژوهش مشارکت داده شدند. از مصاحبههای نیمهساختاریافته و بدون ساختار و مشاهده نیمهمشارکتی برای جمعآوری داده بهره گرفته شد.تجزیه و تحلیل دادههای کیفی، تبیین الگوی ارتباطی معلم-دانشآموز را در چهار لایهی مسیرهای تبادل معلم و دانشآموز، ویژگیهای معلم و دانشآموز، بازنمایی ذهنی معلم و دانشآموز از یکدیگر و عوامل بیرونی ممکن میسازد. بهبود این بستر ارتباطی و فرایندهای منجر به آن، میتواند دستیابی به پیامدهای تحولی مثبت بسیاری را برای دانشآموز و معلم محقق سازد.
Teacher-student relationship is a complex and dynamic transaction which is formed over time and under multiple circumstances; it figures out the student’s developmental changes on a platform based on related factors. Accordingly, this research attempts to investigate the quality of the teacher-student relationship in elementary school through the field study of the main parties, the teacher and the student, in the context of school, and it interprets this relational pattern and its causes and effective factors. In order to comprehend the semantic system that the student and the teacher express in their behavior and perceptional communication, the Ethnography method is used.This research was conducted in two phases during two academic years. In the first (main) phase, based on a random sampling, a government primary school in two parts for girls and boys was selected as the research field and the researcher joined it for one semester. In the second phase (validation and deepening of concepts), 99 students, 19 teachers and 13 classes from six public elementary schools in Shiraz were involved in the implementation of this research. Semi-structured and unstructured interviews and semi-participant observation were used to collect data.Qualitative data analysis makes it possible to explain the teacher-student communication pattern in four layers of , teacher-student interaction routs, teacher-student features, the teacher-student mental-representation from each other, and external factors.The improvement of this relational context and the proceedings leading to it, can result in achieving positive numerous developmental consequences for students and teachers.
خلاصه ماشینی:
کيفيت رابطه معلم -دانش آموز در بافت مدرسه : يک پژوهش مردم نگارانه نرجس لاري دکتري روانشناسي تربيتي، دانشگاه تهران ، تهران ، ايران الهه حجازي موغاري دانشيار گروه روانشناسي تربيتي و مشاوره ، دانشگاه تهران ، تهران ، ايران بهرام جوکار استاد گروه روانشناسي تربيتي، دانشگاه شيراز، شيراز، ايران جواد اژه اي استاد گروه روانشناسي تربيتي و مشاوره ، دانشگاه تهران ، تهران ، ايران چکيده ارتباط معلم -دانش آموز، تبادل دوجانبه پيچيده و پويايي است که در طول زمان و در موقعيت هاي متعدد شکل گرفته است و در بستري از عوامل مؤثر بر آن ، تغييرات تحولي دانش آموز را رقم ميزند.
در يک سطح ويژگيها، رفتارها و ادراکات دانش آموز و معلم به طور جداگانه ، براي درک دريافت هاي عيني و ذهني آن ها از رابطه و پيشآيندهاي ممکن بررسي ميشود و در سطح ديگر عوامل بيروني در بافت مدرسه به عنوان زمينه اي که بسترساز به وجود آمدن الگوي ارتباطي موجود است واکاوي ميگردد.
تأکيد روشي مردم نگاري در اين مطالعه ، ملاحظه روند کنش متقابل و استفاده از روش هايي براي دستيابي به الگوي فهم و کنش افراد در ايجاد و نگهداري ارتباط خود با معلم /دانش آموز و احساس مشترکي که بين آن ها به وجود مي آيد، است (محمدي، ١٣٧٢).
Thick description of the teacher- student relationship in the educational context of school: Results of an ethnographic field study.