چکیده:
برگردان آثار ادیبان عارف و شاعران سالک به سبب پیچیده گوییهـا و کاربسـت رموز و اصطلاحات خاص ، همواره یکی از چالش های فراروی مترجمـان بـوده اسـت . غزلّیات شمس که مجموعه سروده های عرفانی مولاناسـت ، تـاکنون چنـدین بـار بـه زبــان عربــی برگردانــده شــده اســت . از جملــه ایــن ترجمــه هــا، ترجمــه «محّمــد سعیدجمال الدّین » است که به صورت گزیده ای از غزلّیات شمس ارائه گردیده است . در این پژوهش ، با روشی توصیفی ـ تحلیلی در نقد ترجمه سعی میشود تـا برخـی نارساییهای این ترجمه و عوامل تاثیرگذار بر آن مورد بررسـی قـرار گیـرد. تسـّلط نداشتن مترجم به زبان فارسی، دّقت نکردن در خوانـدن واژگـان و عبـارات ، وجـود کلماتی که در نوشتار و خواندن یکسان و در معنا متفاوت هستند، تشـخیص نـدادن فاعل از مفعول ، توّجه نکردن بـه علائـم نگارشـی در مـتن اصـلی، از جملـه عوامـل تاثیرگذار در ترجمه نادرست برخی ابیات دیوان میباشد. بدیهی است بـا توجّـه بـه اینکه این مجموعه عربی به صورت منثور ترجمه شده است ، تفاوت های عروضی بین دو اثر بررسی نخواهد شد.
خلاصه ماشینی:
"بدیهی است هر ترجمه ای ممکن است خطاهـایی داشـته باشـد کـه عامـل آن صرفا آشنا نبودن با زبان مبدأ نیست ، بلکه باید توجه داشت که مترجم برای ترجمـۀ متـون ، به ویژه متون ادبی باید به اصولی ، از جمله آشنایی کافی با زبـان فارسـی، دقـت در خوانـدن واژگان و عبارات ، تشخیص صحیح ارکان جمله ، توجـه بـه علائـم نگارشـی در مـتن و درک صحیح اصطلاحات فارسی پایبند باشد و در رعایت آنها بکوشد.
اما با وجود این ، او سعی کرده تـا انـدازه ای کـه ممکـن اسـت مقـداری از زیبایی شعر را حفظ کند و الفاظ شعر و زبان آن را به کار گیرد و در پاره ای اوقات ، موسیقی داخلی متن فارسی و سجع و قافیه را نیز مراعات نموده است ؛ برای مثال ، می توان به ترجمۀ بیت زیر اشاره کرد: «ای یـــار مـــا!
مترجم اثر مورد بحث در این مقاله ، به دلیل آشنایی کـافی نداشـتن بـا زبـان مبـدأ، در برخی موارد، اسم ها و ترکیب ها را غلط ترجمه کرده اسـت ؛ بـه عنـوان مثـال ، در بیـت زیـر مترجم در باب واژة «خوش طالعان » ترجمۀ صحیحی ارائه نداده است : «بیگاه شد، بیگاه شد، خورشید اندر چاه شد خیزید ای خوش طالعان ، وقت طلوع ماه شد» (مولوی ،١٣٨٢: ٩٦).
در این ترجمه نیز مترجم در تشخیص برخی فعل های فارسی دچار اشتباه شـده اسـت ، به ویژه فعل هایی که در فارسی کهن به گونه ای دیگر به کار می رفته اند و یا بـرای همـاهنگی در وزن شعری ، شاعر در آنها تغییراتی اعمال نموده است ."