چکیده:
از مسائلی که در زبانشناسی متنبنیاد همواره مورد توجّه تحلیلگران متون مختلف قرار گرفته، انسجام (Cohesion) و هماهنگی انسجامی در متن است. در این پژوهش، بر اساس نسخة تکاملیافته از نظریة نظاممند هالیدی و حسن (1985م.)، و نیز مفهوم هماهنگی انسجامی که رقیه حسن در سال 1984میلادی مطرح نمود، عوامل انسجام در سورة علق و ترجمة آن از حداد عادل، به صورت گزینشی و استقرائی، به بوتة نقد و ارزیابی توصیفیـ تحلیلی و آماری گذاشته میشود. نویسندگان برآنند تا با نگاهی فراجملهای، با اتکا به نظریة مذکور، عوامل انسجام و نیز میزان این انسجام را در متن سورة علق و ترجمة آن مشخص نموده، سپس هر دو متن مبدأ و مقصد را با یکدیگر مقایسه کنند. دستاورد پژوهش نشان میدهد که هر دو متن، منسجم هستند و با توجّه به درصد بالای مشابهت متن مقصد با متن مبدأ در نحوة کاربست عوامل انسجام، مترجم در انتقال مفاهیم ترجمه موفّق بودهاست.
خلاصه ماشینی:
ارزیابی مقایسهای انسجام در سورة علق و ترجمة آن از حداد عادل بر اساس نظریة هالیدی و حسن 1ـ محمدحسن امرایی<FootNote No="14" Text="E-mail: amrayy77@yahoo.
)، و نیز مفهوم هماهنگی انسجامی که رقیه حسن در سال 1984میلادی مطرح نمود، عوامل انسجام در سورة علق و ترجمة آن از حداد عادل، به صورت گزینشی و استقرائی، به بوتة نقد و ارزیابی توصیفیـ تحلیلی و آماری گذاشته میشود.
نویسندگان برآنند تا با نگاهی فراجملهای، با اتکا به نظریة مذکور، عوامل انسجام و نیز میزان این انسجام را در متن سورة علق و ترجمة آن مشخص نموده، سپس هر دو متن مبدأ و مقصد را با یکدیگر مقایسه کنند.
بر این اساس، «انسجام» عامل اصلی در شکلگیری متن است، همچنانکه هالیدی معتقد است انسجام از طریق ایجاد روابط معنایی میان بخشهای یک نوشته یا گفته، آن را به یک متن تبدیل میکند (ر.
3ـ2) ابزارهای انسجام (Cohesion Devices) هالیدی و حسن عوامل انسجام متن را ابتدا به سه گروه کلی دستوری، واژگانی و پیوندی (ربطی) تقسیم میکنند؛ به این ترتیب: (رجوع شود به تصویر صفحه) در ادامه، عوامل انسجام با زیرمجموعههای آنها توضیح داده میشود.
بر اساس جدول شمارة 4، تعداد نمونههای مرتبط ـ عوامل انسجامی همزنجیره ـ نود (90) مورد است و تنها سه (3) واژه یا عامل انسجامی در سورة علق وجود دارد که تعامل زنجیرهای با دیگر واژگان نداشتهاند؛ به عبارتی نتوانستهاند «گره» (Tie) تشکیل دهند.
جدول 6: روابط عوامل انسجام واژگانی و دستوری در ترجمة سورة علق (رجوع شود به تصویر صفحه) در جدول شمارة 7، عوامل انسجامی دارای همزنجیره به صورت ستونی نمایش داده شدهاست.
بر همین اساس، انسجام متن ترجمة فارسی این سوره، %47/96 است.