چکیده:
در همۀ زبانهای دنیا، واژگان و تعابیر دال بر مفهوم ناخوشایند و غیرمؤدبانه وجود دارد که در اصطلاح به آنها «تابوهای زبانی» یا «دشواژهها» گفته میشود که عموماً از کاربست آشکار و مستقیم آن خودداری میشود. بررسی سریال مختارنامه، نشانگر کاربرد تعداد قابل توجهی از این تابوها است. در پرتو این مسأله آنچه برای نویسندگان این مقاله مهم بوده، آن است که در گام نخست به شناسایی و استخراج تعابیر موردنظر در سریال یادشده بپردازند و در گام بعدی با رویکرد کیفی و روش توصیفی- تحلیلی از شگردهای بهکارگرفته شده در ترجمه این دست تعابیر به زبان عربی پرده بردارد و با نقد و بررسی برابر تابوهای فارسی در دوبلۀ عربی سریال به ارزیابی نقاط قوت و ضعف ترجمه بپردازد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که ترجمۀ تابوهای بهکار رفته در سریال مورد مطالعه با مهمترین استراتژیهای زبانی در ساخت حسن تعبیر از جمله استلزام معنایی، گسترش معنایی، مجاز، حذف، کمگفت، مضاعفسازی، تضاد یا تناقض و ترجمۀ تحتاللفظی یا معنایی، قابل تعریف، قالببندی و بازشناسایی هستند. همچنین بهرهگیری از شیوۀ کمگفت و تضاد به ترتیب، پربسامدترین و کمبسامدترین استراتژی در ترجمۀ سریال مورد مطالعه بوده است.
In all the languages of the world, some words and expressions indicate an unpleasant and impolite concept, which are called "linguistic taboos" or "rhetoric" and are generally avoided from their obvious and direct use. Examination of the "Mokhtarnameh" TV series indicates the use of a significant number of these taboos; In light of this, what is important for the authors of this article is to identify and extract the desired interpretations in the series in the first step, and in the next step, the authors identify techniques used in the translation of this series by a qualitative approach and descriptive-analytical method, evaluate the strengths and weaknesses of the translation by criticizing and examining the inputs of Persian taboos in the Arabic dubbing of the TV series, and present the result to the audience. The result indicates that the translation of the taboos used in the TV series under study can be defined, formatted, and recognized by the most important linguistic strategies in constructing euphemism, including semantic implication, semantic expansion, permissible, omission, reduction, duplication, contradiction, and literal or semantic translations. Another conclusion is that using the method of reduction and contradiction, respectively, has been the most frequent and least frequent strategies in translating the studied TV series.
خلاصه ماشینی:
در پرتو اهميت مسأله اين پژوهش با تکيه بر مهم ترين استراتژيهاي زباني در ساخت حسن تعبير از جمله استلزام معنايي، گسترش معنايي، مجاز، حذف ، کم گفت ، مضاعف سازي، تضاد يا تناقض و ترجمۀ تحت اللفظي يا معنايي، عهده دار بررسي ١٤٤ نمونه از جملات ٤٠ قسمت سريال مختارنامه است که داراي دش واژه ها و ناسزاواژه ها هستند که البته راهکارهاي مورد استفاده در برخورد با آن ها را به صورت جدول هاي جداگانه مورد بررسي قرار داده و شرح داده است .
کاربست استراتژي مجاز در ترجمۀ فيلم مختارنامه به عربي (رجوع شود به تصویر صفحه) در نمونۀ نخست ، عبارت «کارد به شکم خوردن » تعبيري نسبتا ناخوشايند و توهين آميز است و مترجم با توجه به مفهوم مجازي آن با تک واژة «الشره » معادلي دقيق براي آن جايگزين کرده است که البته نميتوان گفت بار منفي واژه جايگزين شده کمتر از عبارت به کار گرفته شده در زبان مبدأ است ، چراکه معادل عربي نيز معناي شکم بارگي، شکم پرستي، حرص و ولع داشتن براي خوردن را تداعي ميکند.
کاربست استراتژي حذف در ترجمۀ فيلم مختارنامه به عربي (رجوع شود به تصویر صفحه) نکته قابل توجه در اينجا آن است که در فرآيند برگردان متن ، جانب ادب رعايت شد، اما استفاده از استراتژي مورد بحث موجب نقص در معنا شده است ؛ به عنوان مثال ، در معادل نمونۀ دوم ، مشخص نيست که چرا کوفيان در نظر متکلم بيارزشند، حال آنکه در عبارت فارسي اين موضوع به خاطر بيبخاري آن ها بوده است .