چکیده:
اعتبار منبع،مفهومی بنیادی در ارتباطات است که شاید بتوان قدمت آن را با عمر ارتباط برابر دانست.معتبر بودن منبع،در واقع پیش شرط لازم برای برقراری یک ارتباط کامل بین فرستندهء پیام و مخاطب آن است. اعتبار منبع را میتوان نقطهء تلاقی مفاهیم ارتباطی نیز تلقی کرد.چونکه بسیاری از این مفاهیم نظیر گزینشگری اخبار،عینیت،هماهنگی و ناهماهنگی شناختی،مسئوولیت اجتماعی روزنامهنگار،ارزشهای خبری و...بدون این پیش فرض که منبعی معتبر در روند ارتباط وجود داشته یا دارد،معنای وجودی خود را از دست میدهند.گذشته از آن،اعتبار منبع را میتوان مفهومی چند بعدی دانست که مرزهای مشترکی نیز با روانشناسی دارد.روانشناسی در مبحث «تغییر گرایشها و متقاعدسازی»،منبع پیام را یکی از عوامل مهم در تغییر گرایش میشمارد و تأثیر آن را از زوایای مختلف در تغییر گرایش مخاطب مورد ارزیابی قرار میدهد. مقالهء حاضر ضمن طرح این موضوع، مروری است بر برخی از مطالعاتی که دربارهء اعتبار منبع انجام گرفته است. امروزه در آخرین سالهای قرن بیستم که عصر ارتباطات نام گرفته و حتی برخی از جوامع با مشکلی به نام«اضافه بار اطلاعاتی»مواجهند و در دنیایی که شکلدهی و دستکاری افکار عمومی به منظور بهرهبرداریهای سیاسی،اقتصادی و فرهنگی،بیشترین سرمایهگذاریهای ابزاری و انسانی را به خود اختصاص داده است،اعتبار رسانهها به عنوان مهمترین منبع تأمینکنندهء اطلاعات مورد نیاز مردم و اعتماد و مقبولیتی که از این راه کسب میکنند،اهمیتی مضاعف یافته است. علیرغم این واقعیت و با وجود تحقیقات گستردهای که دربارهء مفاهیم مختلف ارتباطی صورت گرفته و میگیرد، «اعتبار منبع»1سهمی نسبتا ناچیز در مطالعات ارتباطی داشته است که هرگز نمیتواند دلیل کماهمیتی آن تلقی شود.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) اعتبار منبع منبع چیست؟اعتبار کدام است؟ *فرید ادیب هاشمی اشاره امروزه در آخرین سالهای قرن بیستم که عصر ارتباطات نام گرفته و حتی برخی از جوامع با مشکلی به نام«اضافه بار اطلاعاتی»مواجهند و در دنیایی که شکلدهی و دستکاری افکار عمومی به منظور بهرهبرداریهای سیاسی،اقتصادی و فرهنگی،بیشترین سرمایهگذاریهای ابزاری و انسانی را به خود اختصاص داده است،اعتبار رسانهها به عنوان مهمترین منبع تأمینکنندهء اطلاعات مورد نیاز مردم و اعتماد و مقبولیتی که از این راه کسب میکنند،اهمیتی مضاعف یافته است.
23 محقق دیگری این مورد را مورد مطالعه قرار داد که آیا جنسیت(در مورد نام نویسندهای که در بالای مقاله ذکر میشود) در اعتبار مقالات خبری مؤثر است یا خیر و سپس نتیجه گرفت که بیش از 06 درصد افراد مورد مطالعه(زن و مرد)معتقدند که جنسیت در ارزیابی آنها از اخبار،نقشی ندارد اما وقتی آنها(زنان و مردان مخاطب) با اخبار واقعی که نام نویسندههای آنها دستکاری شده بود،مواجه شدند،اخباری را برگزیدند که نام فرد مؤنث در بالای آن قید شده بود.
تحقیقات داخلی تحقیقاتی که در ایران صورت گرفته است و به نوعی نیز در آنها«اعتبار منبع»-یا مفاهیمی نزدیک و مربوط به آن-مورد اشاره قرار گرفته،عبارت است از: 2431-وزارت اطلاعات:نظرسنجی مردم تهران در زمینهء وسایل ارتباط جمعی؛ 3531-مرکز سنجس افکار سازمان رادیو تلویزیون:دربارهء مشارکت سیاسی مردم ایران با اختصاص فصلی به میزان بهرهمندی مردم از مطبوعات؛ 8531 و 9531-مرکز تحقیقات اجتماعی و ارزشیابی برنامههای صدا و سیما:نظرخواهی از مردم در چهار مقطع زمانی آذر،تیر،مرداد و شهریور 9531 دربارهء درصد افراد باسواد شهر تهران که روزنامه میخوانند و درصد گرایش آنها به روزنامههای مختلف؛ 8631-9631-وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها:میزان بهرهمندی شهروندان تهرانی از مطبوعات."