چکیده:
این پژوهش به معرفی ساختار مناسب برای ارائة آیینها و مناسک مذهبی در تلویزیون میپردازد. بهرغم اهمیت برنامههای مناسکیـ مذهبی به نظر میرسد در تلویزیون کشور ما کمتر آثار قابل اعتنایی به این شیوه تولید میشود. از دلایل این ضعف فقدان شناخت علمی، حرفهای و تئوریک در این زمینه است. پژوهش حاضر به شیوة اسنادیـ کتابخانهای، با هدف شناخت ساختار مناسب برنامههای مناسکیـ مذهبی نتایج کاربردی خود را ارائه میکند.
نخست رویکرد ابزارانگارانه وسپس رویکرد فناوری محور، از دیدگاههای فلسفی، ارتباطی و جامعهشناختی، درباره حضور دین در رسانة تلویزیون، مورد بررسی قرار میگیرد. پس از آن دیدگاه سوم و بینابینی با محوریت نظریه همگرایی رسانههای مدرن وسنّتی معرفی خواهد شد. توجه به الگوی ارتباطی مناسب برای حضور آیینها و مناسک مذهبی در تلویزیون از اهمیت شایانی برای انتخاب ساختار مناسب برنامهسازی برخوردار است. به همین جهت مدل ارتباط آیینی در چارچوب نظریه همگرایی به عنوان الگوی مناسب ارتباطی برای ارائة آیینها و مناسک مذهبی در تلویزیون در نظر گرفته شده است.
تعامل و نمایش ایمان مشترک، مهمترین مفاهیم برای درک مدل ارتباط آیینی است. با توجه به اهمیت این مفاهیم، قالب برنامههای زنده تلویزیونی با ویژگیهای ساختاری واقعیت نمایی، تعامل و همزمانی، مناسبترین زمینه را برای برقراری یک ارتباط آیینی، از طریق ارائه رسانهای آیینها و مناسک مذهبی بهوجود میآورد. همپوشانی ساختار برنامة زندة تلویزیونی با اقتضائات الگوی ارتباط آیینی، این پژوهش را به مهمترین نتایج خود میرساند. با استفاده از ساختار برنامههای زندة تلویزیونی در چارچوب الگوی ارتباط آیینی میتوان محمل مناسبی برای ارائة آیینها و مناسک مذهبی در قالب برنامههای تلویزیونی فراهم آورد
This article is an attempt to introduce a suitable structure and format for the broadcasting the religious ceremonies on Television. In spite of the importance of this issue still there has not been enough attention to the it and that is due to the lack of a theoretical and professional outlook in this regard. This study based on a library-documentary methodology will explore the dimensions of this subject aiming to find the proper structure for religious programs. The idea of presenting religion in television from philosophical, sociological and communicational aspects will be examined firstly by a means-oriented approach, secondly by a technological approach and finally by third approach combining the modern and traditional media. It seems that the theory described as cognitive convergence theory by which we can integrate and combine all elements involved is a good way to design a model for ritual communications. Interaction and demonstration of faith are the most important factor for understanding the ritual communications. That is why TV programs and specially the live programs covering the events of this kind are so significant in this regard
خلاصه ماشینی:
به همین جهت مدل ارتباط آیینی در چارچوب نظریه همگرایی به عنوان الگوی مناسب ارتباطی برای ارائة آیینها و مناسک مذهبی در تلویزیون در نظر گرفته شده است.
با توجه به اهمیت این مفاهیم، قالب برنامههای زنده تلویزیونی با ویژگیهای ساختاری واقعیت نمایی، تعامل و همزمانی، مناسبترین زمینه را برای برقراری یک ارتباط آیینی، از طریق ارائه رسانهای آیینها و مناسک مذهبی بهوجود میآورد.
دین، آیین و مناسک مذهبی، مدل ارتباط آیینی، ساختار برنامه زنده تلویزیونی مقدمه از زمان ظهور رسانه تلویزیون نسبت میان دین و رسانه موضوعی چالش برانگیز بوده است.
اما با توجه به جهتگیری این پژوهش برای یافتن شیوة مناسب برای حضور آیینها و مناسک مذهبی در تلویزیون "نظریة همگرایی" را، به عنوان زمینة نظری برای یافتن الگوی ارتباطی مناسب و متعاقب آن ساختار تلویزیونی مناسب در نظر میگیریم.
به عبارت دیگر پیش زمینه یافتن ساختار تلویزیونی مناسب، انتخاب الگو و مدل ارتباطی مناسب برای ارائه آیینها و مناسک مذهبی در تلویزیون است.
مجموعه این ویژگیها منجر میشود که شیوه انجمنی و مدل آیینی برجستگی خاصی نسبت به سایر شیوهها و مدلها پیدا کند و بتواند در چارچوب همگرایی رسانههای سنتی و مدرن دینی به عنوان شیوه و مدل ارتباطی برای حضور مناسک مذهبی در رسانه تلویزیون برگزیده شود.
ویژگیهای ساختاری مانند پخش خارج از استودیو، اهمیت پیش تولید و سازماندهی حین تولید، اهمیت شکوه و جلال مراسم و نقش ایجاد وحدت اجتماعی میان گروه مخاطبان این برنامه، به لحاظ رویکرد، از جمله فصل مشترک یک "رویداد رسانهای" و پخش آیینها و مناسک مذهبی از تلویزیون است.