چکیده:
مقاله حاضر به موضوع جایگاه اخلاق حرفه ای در عملکرد روزنامه نگاران مطبوعات امروز ایران پرداخته است. در این پژوهش با 20 نفر از روزنامه نگاران، استادان ارتباطات، حقوقدانان و مدیران مسئول روزنامه ها مصاحبه عمقی انجام گرفته است. نظریه هنجاری مطبوعات و تاکید بر مفهوم عینیت چارچوب نظری این پژوهش را تشکیل می دهد. در چارچوب مفهومی این پژوهش، بر نظریه مسئولیت اجتماعی و مفهوم عینیت تاکید شده است. بنابراین پرسش های تحقیق با توجه به این چارچوب و در قالب گویه ها و موقعیت های اخلاقی، غیراخلاقی و تردیدآمیز طراحی شده اند. در این سوال ها مصاحبه شوندگان هر کدام در پاسخ به سوال، دلیل خود را نیز توضیح داده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد بین مصاحبه شوندگان درباره اخلاقی، غیراخلاقی یا تردیدآمیز بودن بسیاری از موقعیت هایی که روزنامه نگاران با آن مواجه می شوند، اتفاق نظر وجود ندارد. به طوری که رعایت نشدن اخلاق حرفه ای در روزنامه نگاری، به امری طبیعی بین بسیاری از روزنامه نگاران تبدیل شده است. یکی از دلایل این امر، عدم وجود قانونی مشخص و شفاف در زمینه اخلاق روزنامه نگاری است.
خلاصه ماشینی:
"این مباحثهها، از یکسو در بررسیهای مربوط به آزادی مطبوعات و قدرت وسایل ارتباط جمعی و به ویژه در پژوهشهای مختلف دربارة تأثیر رسانهها در زندگی جوانان، به لحاظ انتشار و پخش پیامها و برنامههای خشونتآمیز و نقش آنها در دگرگونی خصوصیات اخلاقی آنان، مطرح میشدند و از سوی دیگر، در مطالعات خاص مربوط به شرایط کار روزنامهنگاران و استقلال حرفهای آنها، طرف توجه قرار میگرفتند.
بنابراین نظریه مسئولیت باید استقلال را با تعهد نسبت به جامعه بیامیزد و مبانی اصلی آن عبارتاند از این فرض که رسانهها وظایفی اساسی در جامعه برعهده دارند، به ویژه در رابطه با سیاست دموکراتیک؛ این نگرش که رسانهها به انجام این وظایف متعهد شوند (عمدتا در حوزة اطلاعات و فراهم آوردن تریبون برای طرح دیدگاههای گوناگون، اما همچنین در امور مربوط به فرهنگ)؛ تأکید بر حداکثر استقلال برای رسانهها، هماهنگ با تعهداتشان نسبت به جامعه؛ پذیرش این دیدگاه که بعضی استانداردهای عمل در کار رسانهها نوعی خدمت به عموم مردم تلقی میشود و نه کوششی خصوصی.
به همین جهت از لحاظ حرفهای، برای تحقق عینیت اخبار، بر ضرورت گزارش رویدادها بر مبنای عناصر مهم خبر که معمولا با پرسشهای ششگانة که؟ کجا؟ کی؟ چه؟ چرا؟ و چگونه؟، جستوجو میشوند، تأکید میگردد و از جنبة اجتماعی و سیاسی نیز با تکیه بر موقعیت مطبوعات و سایر وسایل ارتباط جمعی، به عنوان "رکن چهارم دموکراسی"، لزوم ایفای "نقش مقابله جویی و مخالفتگری" در برابر دولت و انجام وظیفة " نگهبانی" روزنامهنگاران از مصالح جامعه، در مقابل سوء سیاستهای دولتی، خاطرنشان میشود."