چکیده:
مقدمه: گیاه پنج انگشت (Vitex agnus-castus) یک گیاه دارویی شناخته شده از قرن ها پیش است . اخیرا ترکیباتی را در عصاره گیاه پنج انگشت یافت هاند که بعضی خواص آنتی اکسیدانی و بعضی اثرات هورمونی دارند . به این منظور، مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر ترکیبات عصاره برگی این گیاه بر روی میزان غلظت سرمی چربیهای خون انجام گرفت.
مواد و رو ش ها: مدت یک ماه تجویز عصاره برگ گیاه پنج انگشت با دوزهای 20 و 40 میلی گرم به گرو ه های آزمایش و 2 میلی لیتر آب مقطر به گروه شاهد از رت های نر بالغ از نژاد چارلز ریور با وزن تقریبی 210 تا 250 گرم صورت گرفت . با خون گیری از قلب موش ها، غلظت تری گلیسرید و کلسترول سرمی نمونه ها با روش آنزیماتیک اندازه گیری شد . داده ها با روش آنالیز واریانس یک طرفه و تست تعقیبی توکی در سطح معنی داری 0/05>P مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها: نتایج نشان داد که تجویز دهانی عصاره برگ گیاه پنج انگشت به موش های صحرایی نر بر غلظت کلسترول سرمی در مقایسه سه گروه با همدیگر و هم چنین بر غلظت تری گلیسرید سرمی در دو گروه آزمایش نسبت به گروه شاهد تفاوت معنی داری نداشته اند. در حالی که غلظت سرمی تری گلیسرید در گروه آزمایش 2 (دوز بالا) نسبت به گروه آزمایش 1 (دوز پایین) افزایش معنی داری داشته است.
نتیجه گیری: در مطالعات پیشین ترکیبات شیمیایی مشابه با هورمو نهای استروئیدی مانند فیتواستروژن ها و اکدی استروئیدها را از گیاه پنج انگشت جدا کرده اند که توانایی اتصال به گیرنده های استروژنی را دارند، نتیجه گیری می شود که این ترکیبات با یک مکانیسم وابسته به دوز مرتبط با این گیرنده ها بر متابولیسم لیپیدها اثر گذاشته اند. بعلاوه وجود ترکیبات آنتی اکسیدان مانند فلاوونوئیدها و ایریدوئیدها در نرمال سازی میزان لیپیدها مفید بوده اند و ترکیباتی که به گیرنده های هیپوتالاموس و هیپوفیز قدامی متصل می شوند در این گیاه دارویی با یک مکانیسم اندوکرینی بر سطح سرمی لیپیدها اثر تنظییمی و تعدیلی داشته اند به طوری که در گروه های آزمایش نسبت به گروه شاهد تفاوت معنی داری نشان نداده اند.