چکیده:
مقدمه: در دهههای اخیر با توجه به ابتلای شمار زیادی از افراد به بیماری دیابت، گرایش به استفاده از جایگزینهای طبیعی برای شیرینکنندهها افزایش یافته است. یکی از مهمترین جایگزینهای طبیعی، عصاره گیاه استویا ربادیانا میباشد. در این تحقیق از امواج فراصوت جهت بهینهسازی فرآیند عصارهگیری از گیاه استویا ربادیانا استفاده شد. همچنین روش کروماتوگرافی لایه نازک با عملکرد بالا (HPTLC) به عنوان روشی سریع و دقیق جهت آنالیز کمی عصارهگیری مورد استفاده قرار گرفت.
مواد و روشها: در ابتدا مناسبترین حلال برای استخراج عصاره آبی گیاه استویا ربادیانا از بین حلال های آب، مخلوط آب-متانول، متانول، مخلوط آب-اتانول و اتانول انتخاب شده و سپس فرآیند عصارهگیری به روش سوکسله (با مدت زمانهای مختلف) و با استفاده از امواج فراصوت (با توانها و مدت زمانهای مختلف) انجام شد و میزان عصاره استخراج شده با این دو روش با یکدیگر مقایسه و نتایج مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته ها: نتایج نشان داد که آب نسبت به دیگر حلالها نتایج بهتری برای استخراج نشان میدهد. سپس فرآیند استخراج به کمک سوکسله و همچنین امواج فراصوت انجام شد. بررسی شرایط زمانی مختلف در سوکسله و شرایط مختلف توانی و زمانی در فراصوت، برتری چشمگیر روش فراصوت را در استخراج استویوزید به مقدار g/mlμ 61/811 در مدت زمان 2 دقیقه و توان 90 واتنسبت به روش سوکسله به مقدار g/mlμ 70/795 در مدت 2 ساعت نشان داد.
نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که استفاده از تابش فراصوت در استخراج شیرینکننده از گیاه استویا ربادیانا میتواند به عنوان یک گزینه مناسب برای بهرهبرداری آزمایشگاهی و صنعتی مد نظر قرار گیرد. مدت زمان استخراج بسیار کوتاه، استفاده از آب به عنوان حلالی بیخطر، مصرف انرژی اندک و عدم نیاز به روشهای آمادهسازی پیچیده و وقتگیر و همچنین بهرهگیری از روش HPTLC به عنوان روشی سریع، ساده و کارآمد برای شناسایی کیفی و کمی از مزایای روش مورد استفاده در این کار تحقیقاتی است.
Introduction: In the recent decades, the increase in population, decrease in physical activities and consumption of improper food to fulfill the nutritional need have caused various diseases namely diabetes. The extract from the leaves of Stevia Rebaudiana plant might be employed as a natural sugar substitute. The aim of the present study is to employ ultrasound waves to optimize the extraction process from the leaves of Stevia Rebaudiana and use High Performance Thin Layer Chromatography (HPTLC) to analyze the extract. Materials and Methods: Water, water-methanol mixture, methanol, water-ethanol mixture and ethanol was applied for extraction as solvent. The extraction was carried out by soxhlet and ultrasound waves at various times and power condition according to the official procedures. Results: The results indicated that water was the most suitable solvent among the solvents employed. The results also showed that the application of ultrasound with power of 90 W for 2 minutes resulted better extraction (811.61 g/mlμ) as compared to the soxhlet method (795.70 g/mlμ). Conclusion: The present study indicated that ultrasound application might be a suitable, fast and safe method for extraction of Stevioside sweetener from Stevia Rebaudiana.
خلاصه ماشینی:
استفاده از کروماتوگرافی لایه نازک با عملکرد بالا (HPTLC) در بررسی بهبود فرآیند عصارهگیری از گیاه استویا ربادیانا با استفاده از امواج فراصوت مرتضی روحانی*a، زهره میرجعفریa، هاجر رضاپورb، جواد مختاریa a استادیار گروه شیمی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران b دانشجوی کارشناسی ارشد فیتوشیمی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران تاریخ دریافت مقاله: 22/01/1397 تاریخ پذیرش مقاله: 07/02/1398 چکيده مقدمه: در دهههای اخیر با توجه به ابتلای شمار زیادی از افراد به بیماری دیابت، گرایش به استفاده از جایگزینهای طبیعی برای شیرینکنندهها افزایش یافته است.
مواد و روشها: در ابتدا مناسبترین حلال برای استخراج عصاره آبی گیاه استویا ربادیانا از بین حلال های آب، مخلوط آب-متانول، متانول، مخلوط آب-اتانول و اتانول انتخاب شده و سپس فرآیند عصارهگیری به روش سوکسله (با مدت زمانهای مختلف) و با استفاده از امواج فراصوت (با توانها و مدت زمانهای مختلف) انجام شد و میزان عصاره استخراج شده با این دو روش با یکدیگر مقایسه و نتایج مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتیجهگیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که استفاده از تابش فراصوت در استخراج شیرینکننده از گیاه استویا ربادیانا میتواند به عنوان یک گزینه مناسب برای بهرهبرداری آزمایشگاهی و صنعتی مد نظر قرار گیرد.
نتیجهگیری تابش امواج فراصوت به عنوان ابزاری مفید و موثر در استخراج عصاره از گیاه استویا ربادیانا میباشد که میتواند به عنوان جایگزینی برای روشهای طولانی خیساندن و سوکسله مورد استفاده قرار گیرد.
با استفاده از این روش، مدت زمان استخراج استویوزید از گیاه استویا ربادیانا به 2 دقیقه کاهش پیدا کرد و بازده مطلوبی از آن حاصل شد.