چکیده:
ادبیات داستانی قرن بیستم فرانسه با ادغامکردن واقعیت و خیال در بطن سازههای داستانی توانسته است بسیاری از حوادث گذشته را با روایت منحصربهفرد بازسازی کند. تاریخ و گذشتة یک سرزمین از ورای ادبیات و داستانهای رئالیستی و اتوبیوگرافیک میتواند هویت و عناصر فکری آن سرزمین را نشان دهد. جنگ جهانی دوم مثل بسیاری از درونمایههای دیگر برای نویسندگان معاصر فرانسوی همچون پاتریک مودیانو ابزاری را فراهم میکند تا با توسل به رخدادهای فراموش شده و با توجه به تحولات داستانپردازی، از ورای تجربة حسی، تاریخ و حوادثی را به تصویر کشند که هیچکس را از آن گریزی نیست. داستان گشتی شبانه یا کاوش هویتی در تیرگی و تاریکیها واقعیاتی را به تصویر میکشد که جدا از تجربه، در بطن حافظه و پریشانیهای یک فرد، جامعه، ملت قرا گرفته است و برای به تصویر درآوردن آن باید به زمان و مکان متوسل شد تا ریشة هویتگرایی یا هویتستیزی شخصیتهای داستانی را در قلمرو خاطره و روایت نشان داد.
خلاصه ماشینی:
مودیــانو در ایــن داســتان ، خواننــده را نیــز همچــون راوی وادار میکنــد تــا ســؤالاتی را در حیطــۀ تضــادها و کشــمکش های درونــی انســان مطــرح کنــد: خــائن کیســت ؟ چــه کســی عضو گشتاپو است ؟ چـه کسـی عضـو احـزاب مقاومـت فرانسـه اسـت ؟ مـرز بـین واقعیـت و تـوهم در نـزد مودیـانو تـا کجاسـت ؟ آیـا زمـان بـرای مودیـانو مجـال شناسـایی و بازسـازی هویــت و ریشــه های خــود را فــراهم مــیآورد؟ در واقــع داســتان بــر محــور گرایش هــای تــاریخی و سیاســی چــرخ میزنــد تــا واقعیــت یــک تــوهم را بــه تصــویر کشــد.
٦٥) در ایــن داســتان مفــاهیم اخلــاقی و ارزشــی نیــز جــای خــود را بــه آشــفتگیهای اجتمــاعی و فــردی میدهنــد و نشــان دادن آن یکـی از مضــامین محـوری مودیــانو را شــکل میدهـد «قطعــا جهــان پـر از خشــم و هیــاهو اســت » (مودیــانو، ١٩٦٩، ص .
از ســوی دیگــر منشــاء خاطرات در حافظـۀ مودیـانو کـه بیشـتر برخـوردار از شـکل و شـمای اجتمـاعی-خـانوادگی اســت رخــدادهایی هســتند کــه مودیــانو تجربــه مســتقیمی از آن هــا نــدارد ولــی بیشــتر در حافظۀ جمعـی یـک اجتمـاع ، یـک سـاختار خـانوادگی، مـأوا گزیـده اسـت و عامـل و بـانی اکثــر گفتمــان هــای هــویتی بــوده اســت و همــۀ آن رخــدادها بــه گونــه ای بازســازی شــده و تعلقـات متنـی مؤلـف را شـکل میدهنـد.
داســتان گشــتی شــبانه ، چرخ هــایی تکــراری از حــوادثی را روایــت میکنــد حال آنکــه بــه طــور محســوس مفــاهیم آن هــا را تغییــر میدهــد و ایــن بازســازی معنــادار در پــی کشــف ریشــه های خــود اســت و خود این امر در بطـن داسـتان اشـاره ای بـه بیثبـاتی خـود راوی اسـت .