چکیده:
نهضت ترجمة بغداد یکی از مهم ترین دورههای تـاریخ ترجمـه اسـت . پیـروی از شـیوة علمی در ترجمه ، تنوع آثار ترجمه شـده و اتخـاذ روشهـای مختلـف در ترجمـه ازجملـه ویژگی های این نهضت یا «مکتب ترجمه بغداد» هستند. نظریة اسکوپوس یا هدفمنـدی در ترجمه نیز که نخستین بار در اواخر دهة هفتاد میلادی ازسوی هانس ورمیر مطرح شـد، از مهم ترین نظریات کارکردگرا در حوزة مطالعات ترجمه بـه شـمار مـی رود. در ایـن نظریـه ، هدف نقش عمدهای در جهت دهی به کنش ترجمه ایفا می کند؛ تاآنجـایی کـه شـکل نهـایی ترجمه در متن مقصد تابع هدفی است که برای آن درنظر گرفته شده است . در این نظریه ، بحـث «ســفارش» بــرای نخـستین بــار مطــرح مــی شـود و مخاطــب اهمیــت ویــژهای در تصمیم گیریهای مترجم پیدا می کند. در مقالة حاضر، نهضت ترجمـة بغـداد بـا توجـه بـه شاخص های نظریة هدفمندی بررسی شده است . نتایج این پژوهش نـشان مـی دهـد مـوارد مطرحشده در نظریة هدفمندی نمود بارزی در نهضت بغداد داشته اند.
خلاصه ماشینی:
"همچنـین ، ازآنجایی که افراد سرآمد هر علم در این مرکز علمی حضور داشته اند و ریاسـت آن همـواره بـر عهدة یکی از مترجمان نخبه و باسـابقه آن روزگـار بـوده اسـت (بـرای مـشاهدة نـام رؤسـای بخش های مختلف بیت الحکمه به جاناحمدی، ١٣٧٩ مراجعه کنید)، می توان نتیجه گرفـت کـه انتخاب آثار در این دوران با نگاه کارشناسی و وسواس علمی زیادی صورت می گرفتـه اسـت ؛ همانطورکه بدوی (١٣٦٥) با اشاره به این مسئله بیان می کند که این افراد که از نخبگان علمـی زمان خود بودند، در انتخاب و تهیة نـسخه هـای اصـیل وسـواس زیـادی بـه خـرج مـی دادنـد؛ به نحویکه گاه برای دسترسی به نسخه ای اصیل مجبور بودند نسخه بـدلهـای آنهـا را بـا هـم مقابله کنند و آنچه را که به نظرشان درست می آمده است ، گزینش کنند.
به سخن دیگر، شاید حساسیتی که این مترجمان نـسبت بـه آثـار در دست ترجمه و نویسندگان آنها داشته اند، آنان را به اتخاذ روش لفـظ گـرا در مـواردی معـدود واداشته است تا مبادا به دلیل نبود معادلی جامع برای برخی از عبارات یـا کلمـات مـتن اصـلی ، چیزی از متن اصلی کم شود یا بر آن افزوده گـردد؛ زیـرا، مترجمـان یادشـده طبـق اطلاعـات موجود دربارة میزان آگاهی و دانش ها، از سرآمدان ترجمه در عصر خود بودهاند و به زبانهای عربی ، سریانی و یونانی تسلط داشته اند؛ بنابراین ، تصور اینکـه اتخـاذ روش ترجمـة لفـظ گـرا ازسوی آنان ناشی از ضعف زبانی بوده باشد، دشوار و بعید می نماید."